CONTIDOS

RELACIÓN DE PREGUNTAS A DESENVOLVER NUNHA CARA DE FOLIO

BLOQUE 1: PREHISTORIA E HISTORIA ANTIGA

1. O Neolítico: características e cambios con respecto á época Paleolítica

Nesta pregunta o alumnado debe comentar os cambios producidos entre o Paleolítico e o Neolítico a nivel económico (paso dunha economía predadora a outra produtora a través da aparición da agricultura e da gandaría), tecnolóxico (aparición de novas técnicas e instrumentos), cultural (sedentarización, aparición do concepto de relixiosidade, do megalitismo e evolución da arte rupestre), sociais (aparición da xerarquización social e da división do traballo), facendo mención ás características particulares do Neolítico peninsular.

2. Pobos prerromanos da Península Ibérica

Nesta pregunta o alumnado ten que explicar o panorama peninsular durante o primeiro milenio antes da nosa era (Idade do Ferro), sinalando cales foron as culturas que se desenvolveron neste período e comentando as súas características máis sobresalientes a nivel económico, social, cultural, artístico e de poboamento. Para simplificar a análise agrupará os distintos pobos en grandes zonas culturais: pobos do sur e do Levante (Tartessos e iberos, sinalando o influxo cultural recibido de pobos mediterráneos), pobos meseteños (indicando a mestura de influencias mediterráneas e indoeuropeas) e pobos do norte e do occidente (mencionando a súa influencia indoeuropea e facendo referencia expresa ás características da cultura castrexa).   

3. Conquista e romanización

Nesta pregunta o alumnado debe facer referencia, dentro do marco das Guerras Púnicas, ás causas da conquista romana da Península Ibérica, ás etapas da mesma ao longo do tempo e ao proceso de romanización peninsular (explicando o concepto e sinalando os elementos empregados no mesmo), centrándose especialmente na organización político-administrativa do territorio, na cultura e nas obras públicas.

4. A monarquía visigoda

Nesta pregunta o alumnado ten que facer referencia ás causas da chegada dos visigodos á Península Ibérica tras as invasións dos pobos bárbaros no s. V d. C.  (tendo en conta o seu carácter de pobo federado de Roma) e a posterior constitución do reino visigodo no territorio peninsular. Deberá explicar o carácter da súa monarquía, os obxectivos perseguidos polos monarcas visigodos (unidade territorial, relixiosa e xurídica), prestando particular atención á organización política do reino. Finalmente, pódense mencionar as causas do remate do reino visigodo.

BLOQUE 2: HISTORIA MEDIEVAL

5. Os musulmáns na Península Ibérica

Nesta pregunta o alumnado debería inscribir a chegada dos musulmáns á Península no contexto de enfrontamentos internos da monarquía visigoda e no ímpeto expansivo do Islam. A continuación deberá citar as diferentes etapas políticas de Al-Andalus, e referirse á súa realidade socioeconómica, mencionando as características básicas da economía, facendo unha breve referencia ao grao de urbanismo e destacando a gran heteroxeneidade étnica e relixiosa da sociedade andalusí.

6. Reconquista e repoboación

Nesta pregunta o alumnado debería facer referencia á formación dunha serie de núcleos cristiáns na Península, en paralelo á constitución política de Al-Andalus, e sinalar as principais etapas da Reconquista, así como os avances territoriais característicos de cada unha das etapas. Finalmente,  tería que abordar o proceso de repoboamento, explicando os diferentes modelos de repoboación que se levaron a cabo en cada etapa.

7. O réxime feudal e a sociedade estamental

Nesta pregunta o alumnado debería facer referencia ás peculiaridades do feudalismo da Península Ibérica polo contexto da Reconquista, sinalar os trazos comúns das monarquías feudais peninsulares (carácter patrimonial e hereditario do reino, erosión do poder monárquico, inexistencia dun poder centralizado, relación de vasalaxe como base do poder), e explicar as diferenzas esenciais da concepción da monarquía nas coroas de Castela e de Aragón. No apartado da sociedade debería referirse aos trazos fundamentais da sociedade estamental.

8. As crises baixomedievais

Nesta pregunta o alumnado deberá contextualizar a Baixa Idade Media nos séculos XIV e XV, comentar os factores explicativos da crise demográfica (salientando o papel da peste como elemento principal da mesma); falar das crises agrarias e das súas consecuencias, destacando o forte impacto que tiveron sobre os grupos nobiliarios. Tamén deberá referirse á súa reacción para manter o nivel de renda (malos usos e abusos) e os levantamentos campesiños provocados polo malestar social. Cómpre referirse ao movemento irmandiño; e, sinaladamente, falar da gran revolta de 1467-1469.

BLOQUE 3: SÉCULOS XVI-XVII

9. A nova monarquía dos Reis Católicos

Nesta pregunta o alumnado deberá referirse á unión dinástica das Coroas de Castela e de Aragón a través do matrimonio de Sabela de Castela e Fernando de Aragón, explicando a reorganización político-administrativa que tivo lugar, sobre todo, en Castela a través de novas institucións. Tamén se debe sinalar que o devandito proceso completouse coa utilización de institucións relixiosas, como a Inquisición, con fins políticos e que tivo como un dos seus principais obxectivos lograr o sometemento da nobreza.

10. A configuración do imperio español no século XVI

Nesta pregunta o alumnado deberá explicar a herdanza que recibiu Carlos I de súa nai, Xoana de Castela, e de seu pai, Filipe o Fermoso, para posteriormente comentar os cambios que sufriu ese conglomerado territorial na segunda metade do século: o reparto de posesións tras a súa abdicación entre o seu fillo Filipe e o seu irmán Fernando; a incorporación de Portugal e das súas posesións á monarquía de Filipe II; e a rebelión de Flandres, que contou co apoio inglés e foi un dos elementos que daría lugar á guerra contra Inglaterra.

11. A crise do século XVII: aspectos socio-económicos e políticos

Nesta pregunta o alumnado deberá demostrar que coñece as principais evidencias da crise demográfica e económica e as súas causas así como comentar os efectos da mesma, facendo especial referencia á postura dos privilexiados respecto da crise. Desde el punto de vista político cómpre subliñar o programa de reformas que intentou poñer en marcha Olivares, con particular atención a la Unión de Armas, e a crise sufrida pola monarquía a partir de 1640 (revolta de Cataluña e rebelión de Portugal).

12. Economía e sociedade na Galicia dos Austrias

Nesta pregunta o alumnado deberá explicar a evolución demográfica e económica experimentada polo territorio nos séculos XVI e XVII, poñéndoa en relación coas características da agricultura e os efectos da introdución do millo, e salientando as crecentes desigualdades existentes entre a Galicia interior e unha Galicia litoral con importante actividade pesqueira. Os caracteres da estrutura social e a conversión da fidalguía no grupo rendista máis representativo serían outras das cuestións que terían que abordar na resposta.

BLOQUE 4: SÉCULO XVIII

13. O cambio dinástico e a guerra de Sucesión

Nesta pregunta o alumnado deberá demostrar que coñece as razóns explicativas da Guerra de Sucesión e a súa cronoloxía; a configuración xeral dos bandos enfrontados tanto a nivel internacional como dentro dos territorios peninsulares da monarquía hispánica (dimensión interna deste conflito); a chegada da paz e as principais consecuencias políticas, territoriais e económicas da sinatura do Tratado de Utrecht.

14. Os Decretos de Nova Planta e os seus efectos

Nesta pregunta o alumnado terá que contextualizar os Decretos de Nova Planta dentro do programa reformista implantado por Filipe V de Borbón, co obxectivo de lograr un maior grao de centralización territorial seguindo o modelo francés; referirse ao ámbito xeográfico de aplicación dos mesmos; comentar as razóns que os xustifican e analizar os seus principais efectos a nivel político e administrativo.

15. O reformismo borbónico en Galicia

Nesta pregunta o alumnado deberá explicar, de forma xenérica, que se entende por reformismo borbónico, así como relacionar as iniciativas desenvolvidas polos gobernos dos Borbóns en Galicia no s. XVIII co seu papel xeo-estratéxico. Deberá comentar tamén algunhas delas: os obxectivos e funcionamento da matrícula de mar, o proceso de construción do arsenal de Ferrol e as súas importantes repercusións a nivel militar, económico e urbanístico e, finalmente, as consecuencias da apertura do comercio colonial na cidade da Coruña.

16. A Ilustración en España

Nesta pregunta o alumnado terá que facer referencia ás ideas básicas defendidas pola Ilustración centrándose na explicación das características propias do caso español, as súas figuras principais e mecanismos de difusión. Cómpre comentar así mesmo o desenvolvemento do Despotismo ilustrado en España, salientando o labor desenvolvido por Carlos III e o seu impacto na realidade.          

COMPOSICIÓN DE TEXTO HISTÓRICO

 

BLOQUES 5 – 8. SÉCULO XIX

 

1.    A crise da monarquía absoluta: abdicacións e ocupación napoleónica

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá contextualizar a crise da monarquía absoluta española no reinado de Carlos IV, facendo referencia aos problemas económicos, políticos e sociais que o caracterizan, así como ao impacto da Revolución Francesa sobre o mesmo. Explicar o proceso de abdicacións en Baiona e demostrar que coñece as repercusións da ocupación napoleónica tanto na súa vertente política –goberno francés/Xuntas revolucionarias– como militar –guerra, pero sen entrar no desenvolvemento da mesma–.

 

2.    As Cortes de Cádiz e a Constitución de 1812

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá facer referencia ao contexto da guerra de Independencia; ás razóns para a convocatoria de Cortes en Cádiz; explicar o seu labor lexislativo, así como as tendencias políticas dos deputados; indicar as dificultades atopadas para o establecemento do réxime liberal e demostrar que coñece o novo modelo político e social deseñado pola Constitución de 1812.

 

3.    A restauración de Fernando VII e do absolutismo: as etapas do reinado

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá explicar o reinado deste monarca como a crise permanente e definitiva do Antigo Réxime, un modelo que xa resulta inviable fronte a un liberalismo que vai sufrir avances e retrocesos ata a morte do rei. En consonancia con isto, referirase ás etapas políticas do seu reinado e comentará as súas principais características: o Sexenio Absolutista (regreso de Fernando VII e restablecemento do absolutismo, abolindo a obra das Cortes de Cádiz); o  Trienio Liberal (triunfo do pronunciamento liberal de 1820 e establecemento dun goberno desta ideoloxía); e a Década Ominosa (restablecemento do absolutismo logo da intervención dos “Cen Mil Fillos de San Luís”).

 

4.    A construción do Estado liberal: principios do liberalismo e diferenzas entre as familias políticas da época

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá demostrar que coñece as características xerais do liberalismo, distinguindo as dúas correntes básicas dentro da ideoloxía liberal que darán lugar ás tres grandes familias políticas da época; relacionar eses principios ideolóxicos coas diferentes constitucións e identificar os principais líderes das diferentes familias políticas;  indicar que tendencia era a preferida pola monarquía e diferenciar, a teor diso, as distintas etapas do reinado isabelino sen afondar nas mesmas.

5.    A Revolución Gloriosa e a Constitución de 1869

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá referirse ás causas deste proceso revolucionario, así como ao seu desenvolvemento posterior (alianzas políticas, programa revolucionario...), ata chegar á formación dun Goberno Provisional e ás medidas levadas a cabo por este, facendo fincapé na constitución de 1869 e nas súas características. Aínda que a monarquía de Amadeu de Saboia non sexa obxecto de comentario, pode facerse unha referencia breve á mesma para explicar as consecuencias da Revolución.

 

6.    A Primeira República: proxecto de constitución federal e cantonalismo

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá referenciar xenericamente o paso da monarquía de Amadeu de Saboia (chea de dificultades) a un réxime republicano inestable e moi cuestionado. Como consecuencia do anterior, explicará a falta dun modelo consensuado de república; o xurdimento do movemento cantonal, a división entre os republicanos federais así como o proxecto de constitución federal.

 

7.    A Restauración

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado explicará as bases do sistema da Restauración ou sistema canovista (a súa xénese conservadora, monarquía constitucional doutrinaria, o “turnismo” ou quenda pacífica de partidos) e a Constitución de 1876 nos seus trazos fundamentais (soberanía compartida Coroa/Cortes, papel esencial da monarquía no nomeamento dos gobernos...). Tamén deberá facer referencia á consolidación do sistema canovista a través da configuración da “quenda pacífica” e ao funcionamento dun modelo político marcadamente oligárquico e fraudulento.

 

8.    A cuestión nacional no último terzo do século XIX

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá demostrar que coñece os factores que levaron á eclosión dos nacionalismos periféricos (o seu nacemento como unha reacción fronte ás pretensións centralistas do Estado liberal), o seu ideario, así como o seu desenvolvemento posterior (carácter minoritario nos comezos ata a súa conversión en movementos de masas, cunha importante influencia política, capaces de enfrontarse aos partidos da quenda). Deberá tamén facer mención dos seus líderes principais.

 

 

9.          A reforma agraria liberal: as desamortizacións

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá demostrar que entende o concepto de desamortización e, daquela, referirá as razóns explicativas que a facían necesaria. Ademais, terá que vincular o proceso de desamortización desenvolvido en España no s. XIX coas tendencias liberais que o favorecen e paralizan. Tamén será preciso que  afonde nas etapas fundamentais do devandito proceso, indicando os seus obxectivos así como os beneficiados e os prexudicados por ese feito. Finalmente, cumprirá que realice un balance global dos efectos das desamortizacións nos distintos eidos (político, socioeconómico e cultural).

 

 

10.      Os principais sectores industriais e o papel do ferrocarril

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá demostrar que coñece xenericamente as dificultades do proceso de industrialización en España e que identifica os sectores pioneiros e as áreas xeográficas en que se localizan (industria téxtil, centrada en Cataluña, e siderúrxica –individualización dos tres focos clásicos–). Respecto ao papel xogado polo ferrocarril, deberá vinculalo coa Lei de Ferrocarrís como impulsora do mesmo, así como analizar as principais características da rede ferroviaria española e as súas consecuencias. Neste punto será interesante valorar a súa relevancia como estimulador ou non da industrialización española.

 

11.      O movemento obreiro no Sexenio democrático e na Restauración

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado terá que contextualizar a expansión do movemento obreiro no período político do Sexenio Democrático, relacionándoo co recoñecemento de dereitos na constitución de 1869 e coa influencia da AIT. Tamén deberá ofrecer unha explicación básica dos principios esenciais defendidos polas ideoloxías obreiras anarquista e marxista/socialista (obxectivos e medios empregados para a súa consecución). Así mesmo, cumpriría que se referise á evolución do movemento obreiro no último terzo do século XIX, sinaladamente da Restauración, como momento de consolidación das organizacións de traballadores e do recoñecemento dos sindicatos, sen esquecer os episodios represivos.

COMPOSICIÓN DE TEXTO HISTÓRICO

 

BLOQUES 9 – 12. SÉCULO XX

 

12. A crise da Restauración

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá explicar dende o Desastre do 98 ata a Semana Tráxica, tocando os seguintes aspectos que inflúen na desarticulación do sistema canovista: o rexeneracionismo, o fraccionamento dos partidos dinásticos, o crecente papel do exército na vida política (Lei de Xurisdicións de 1906), a tamén crecente contestación política ao sistema (carlismo, nacionalismos periféricos, republicanismo), o auxe do movemento obreiro (incremento da conflitividade social e atentados anarquistas), e a guerra de Marrocos. Finalmente, fará referencia xenérica ás reformas de Maura e Canalejas para superar a crise e os seus fallidos resultados.

 

13. A crise de 1917, os gobernos de concentración e a guerra de Marrocos

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá explicar a crise de 1917 na súa triple dimensión: militar (formación das Xuntas de Defensa), social (folga xeral) e política (formación da Asemblea de Parlamentarios), para, a partir da mesma, comentar a substitución do turnismo polos gobernos de concentración cuxo fracaso, xunto co “desastre de Annual” e as súas consecuencias, explican o establecemento da ditadura de Primo de Rivera.

 

14. A ditadura de Primo de Rivera (golpe de Estado e etapas: delimitación temporal e cacterísticas principais)

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado terá que analizar as causas explicativas do Golpe de Estado así como os apoios cos que contou. Afondará igualmente, nas características das dúas etapas en que se dividiu a Ditadura (Directorio Militar e Civil) mencionando a crecente oposición á mesma que se foi xestando e que provocou o seu final. No apartado final da composición, o alumnado pode facer tamén unha  breve referencia aos gobernos de Berenguer e Aznar.

15. O establecemento da II República (forzas políticas e constitución de 1931)

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá explicar o proceso político que levou á implantación da II República e referirse ao contexto socioeconómico no que esta se establece; afondará nas distintas forzas políticas que se configuran neste período tanto a favor como en contra da fórmula republicana, analizando os seus principais trazos ideolóxicos e apoios, e comentará as principais características da Constitución de 1931.

 

16. As grandes reformas da República

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado comentará as causas, evolución e consecuencias das principais reformas emprendidas pola República (relixiosa, militar, agraria, territorial, educativa...), explicando con máis detalle aquelas que se mencionen especificamente nos documentos e indicando cales foron xa iniciadas no Goberno Provisional ou no Bienio Reformista, a parálise de todas elas durante Bienio de Dereitas e a súa recuperación no goberno da Fronte popular, non sendo necesario afondar nestes períodos.

 

17. A guerra civil: sublevación, bandos en conflito e a súa dimensión internacional

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado terá que referirse ao contexto no que se produciu a conspiración militar para pasar deseguido a abordar a organización da sublevación, que rematou coa división de España en dúas zonas (unha fiel á República e outra dominada polos sublevados), explicando como foi percibido o conflito polos dous bandos e as repercusións da guerra española no escenario político previo á II Guerra Mundial e apoios recibidos.

 

18. O franquismo: características e institucionalización

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado analizará  as características esenciais do réxime franquista así como o seu proceso de institucionalización a través das denominadas Leis fundamentais, ademais de explicar o concepto de “Democracia Orgánica”, relacionando  a evolución ideolóxica e institucional experimentada polo Réxime ao longo do tempo tanto co contexto político internacional como coas transformacións sufridas pola propia sociedade española.

 

 

19. O franquismo: as formas de oposición ao Réxime

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá demostrar que coñece e caracteriza as diferentes formas de expresión adoptadas pola oposición ao franquismo ao longo da súa existencia: desde a primeira actividade guerrilleira na inmediata posguerra ata o xurdimento de diversos movementos de oposición dentro dos piares do réxime (o exército, a Igrexa e o partido único) na etapa final do mesmo, pasando pola protesta estudantil e obreira, a organización de partidos políticos clandestinos, a actividade terrorista e a oposición desde o exterior.

 

 

20. O franquismo. Política económica

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá demostrar que coñece a política económica do franquismo nas súas distintas etapas: os principais trazos da política autárquica característica da primeira fase (período de illamento internacional e bloqueo económico); a política de liberalización económica desenvolvida polo goberno dos tecnócratas; as causas  e  consecuencias do chamado Desarrollismo e os efectos da crise económica internacional no tardofranquismo.

 

 

21. A Transición: da agonía do franquismo á constitución de 1978

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos o alumnado deberá demostrar que coñece o contexto no que se levou a cabo a transición, así como as diferentes medidas postas en marcha polos primeiros gobernos da monarquía para chegar á implantación dunha democracia parlamentaria desde a legalidade franquista vixente. Fará fincapé na Lei para a Reforma Política, as primeiras eleccións democráticas e os principios fundamentais da constitución de 1978.

 

 

22. A consolidación da democracia: da crise da UCD aos gobernos do PSOE

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá  demostrar que coñece as dificultades básicas polas que pasou UCD e o intento de golpe de Estado que tivo lugar no contexto do proceso de substitución do presidente do goberno. Tamén explicará a política levada a cabo polos gobernos socialistas facendo referencia a unha serie de puntos básicos: o establecemento do estado de benestar e a integración de España nas institucións internacionais.