CONTIDOS

ABAU 2024

RELACIÓN DE PREGUNTAS-TEMAS A DESENVOLVER

(400 palabras/40 liñas aprox.)

 

 

 

1. A nova monarquía dos Reis Católicos

Nesta pregunta o alumnado deberá referirse á unión dinástica das Coroas de Castela e de Aragón a través do matrimonio de Sabela de Castela e Fernando de Aragón, explicando a reorganización político-administrativa que tivo lugar, sobre todo, en Castela a través de novas institucións. Tamén se debe sinalar que o devandito proceso completouse coa utilización de institucións relixiosas, como a Inquisición, con fins políticos e que tivo como un dos seus principais obxectivos lograr o sometemento da nobreza.

 

2. A configuración do imperio español no século XVI

Nesta pregunta o alumnado deberá explicar a herdanza que recibiu Carlos I de súa nai, Xoana de Castela, e de seu pai, Filipe o Fermoso, para posteriormente comentar os cambios que sufriu ese conglomerado territorial na segunda metade do século: o reparto de posesións tras a súa abdicación entre o seu fillo Filipe e o seu irmán Fernando; a incorporación de Portugal e das súas posesións á monarquía de Filipe II; e a rebelión de Flandres, que contou co apoio inglés e foi un dos elementos que daría lugar á guerra contra Inglaterra.

 

3. A crise do século XVII: aspectos socioeconómicos e políticos

Nesta pregunta o alumnado deberá demostrar que coñece as principais evidencias da crise demográfica e económica e as súas causas así como comentar os efectos da mesma, facendo especial referencia á postura dos privilexiados respecto da crise. Desde o punto de vista político compre subliñar o programa de reformas que intentou poñer en marcha Olivares, con particular atención á Unión de Armas, e a crise sufrida pola monarquía a partir de 1640 (revolta de Cataluña e rebelión de Portugal).

 

4. Economía e sociedade na Galicia dos Austrias

Nesta pregunta o alumnado deberá explicar a evolución demográfica e económica experimentada polo territorio nos séculos XVI e XVII, poñéndoa en relación coas características da agricultura e os efectos da introdución do millo, e salientando as crecentes desigualdades existentes entre a Galicia interior e unha Galicia litoral con importante actividade pesqueira. Os caracteres da estrutura social e a conversión da fidalguía no grupo rendista máis representativo serían outras das cuestións que terían que abordar na resposta.

 

5. Conquista e colonización de América: leis de Indias, revolución dos prezos

Nesta pregunta o alumnado deberá contextualizar o proceso de conquista de América así como sinalar os seus trazos máis significativos para, a continuación, demostrar que coñece cales foron as principais institucións de goberno e administración do imperio colonial facendo especial mención ás Leis de Indias. Deberá explicar ademais os sistemas de explotación dos recursos americanos prestando especial atención aos mecanismos de explotación dos nativos (encomenda e mita). Finalmente, cómpre referir as consecuencias económicas da relación coas Indias, nomeadamente, a denominada revolución dos prezos. 

 

6. O cambio dinástico e a guerra de Sucesión

Nesta pregunta o alumnado deberá demostrar que coñece as razóns explicativas da Guerra de Sucesión e a súa cronoloxía; a configuración xeral dos bandos enfrontados tanto a nivel internacional como dentro dos territorios peninsulares da monarquía hispánica (dimensión interna deste conflito); a chegada da paz e as principais consecuencias políticas, territoriais e económicas da sinatura do Tratado de Utrecht.

 

7. Os Decretos de Nova Planta e os seus efectos

Nesta pregunta o alumnado terá que contextualizar os Decretos de Nova Planta dentro do programa reformista implantado por Filipe V de Borbón, co obxectivo de lograr un maior grao de centralización territorial seguindo o modelo francés; referirse ao ámbito xeográfico de aplicación dos mesmos; comentar as razóns que os xustifican e analizar os seus principais efectos a nivel político e administrativo.

 

8. O reformismo borbónico en Galicia

Nesta pregunta o alumnado deberá explicar, de forma xenérica, que se entende por reformismo borbónico, así como relacionar as iniciativas desenvolvidas polos gobernos dos Borbóns en Galicia no s. XVIII co seu papel xeo-estratéxico. Deberá comentar tamén algunhas delas: os obxectivos e funcionamento da matrícula de mar, o proceso de construción do arsenal de Ferrol e as súas importantes repercusións a nivel militar, económico e urbanístico e, finalmente, as consecuencias da apertura do comercio colonial na cidade da Coruña.

 

9. A Ilustración en España

Nesta pregunta o alumnado terá que facer referencia ás ideas básicas defendidas pola Ilustración centrándose na explicación das características propias do caso español, as súas figuras principais e mecanismos de difusión. Cómpre comentar así mesmo o desenvolvemento do Despotismo Ilustrado en España, salientando o labor desenvolvido por Carlos III e o seu impacto na realidade.

 

10. O papel da muller na Idade Moderna

Nesta pregunta o alumnado deberá expor as principais dificultades que presenta o estudo das mulleres na Idade Moderna (escaso interese por parte dos historiadores, ocultación nas fontes...). Terá que explicar a condición xurídica da muller no Antigo Réxime e o papel que desenvolve dentro da institución familiar como esposa, nai e transmisora da herdanza. Finalmente, deberá demostrar que coñece as enormes diferenzas existentes desde o punto de vista económico, social e cultural entre privilexiadas e non privilexiadas así como referir a súa participación no mundo do traballo tanto no ámbito rural coma no urbano.

            

 

BLOQUE 3. SÉCULO XIX

1. A crise da monarquía absoluta: abdicacións e ocupación napoleónica

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá contextualizar a crise da monarquía absoluta española no reinado de Carlos IV, facendo referencia aos problemas económicos, políticos e sociais que o caracterizan, así como ao impacto da Revolución Francesa sobre o mesmo. Explicar o proceso de abdicacións en Baiona e demostrar que coñece as repercusións da ocupación napoleónica tanto na súa vertente política –goberno francés/Xuntas revolucionarias– como militar –guerra, pero sen entrar no desenvolvemento da mesma–.

2. As Cortes de Cádiz e a Constitución de 1812

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá facer referencia ao contexto da guerra de Independencia; ás razóns para a convocatoria de Cortes en Cádiz; explicar o seu labor lexislativo, así como as tendencias políticas dos deputados; indicar as dificultades atopadas para o establecemento do réxime liberal e demostrar que coñece o novo modelo político e social deseñado pola Constitución de 1812.

3. A restauración de Fernando VII e do absolutismo: as etapas do reinado

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá explicar o reinado deste monarca como a crise permanente e definitiva do Antigo Réxime, un modelo que xa resulta inviable fronte a un liberalismo que vai sufrir avances e retrocesos ata a morte do rei. En consonancia con isto, referirase ás etapas políticas do seu reinado e comentará as súas principais características: o Sexenio Absolutista (regreso de Fernando VII e restablecemento do absolutismo, abolindo a obra das Cortes de Cádiz); o Trienio Liberal (triunfo do pronunciamento liberal de 1820 e establecemento dun goberno desta ideoloxía); e a Década Ominosa (restablecemento do absolutismo logo da intervención dos “Cen Mil Fillos de San Luís”).

4. A construción do Estado liberal: principios do liberalismo e diferenzas entre as familias políticas da época

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá demostrar que coñece as características xerais do

liberalismo, distinguindo as dúas correntes básicas dentro da ideoloxía liberal que darán lugar ás tres grandes familias políticas da época; relacionar eses principios ideolóxicos coas diferentes constitucións e identificar os principais líderes das diferentes familias políticas; indicar que tendencia era a preferida pola monarquía e diferenciar, a teor diso, as distintas etapas do reinado isabelino sen afondar nas mesmas.

5. A Revolución Gloriosa e a Constitución de 1869

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá referirse ás causas deste proceso revolucionario, así como ao seu desenvolvemento posterior (alianzas políticas, programa revolucionario...), ata chegar á formación dun Goberno Provisional e ás medidas levadas a cabo por este, facendo fincapé na constitución de 1869 e nas súas características. Aínda que a monarquía de Amadeu de Saboia non sexa obxecto de comentario, pode facerse unha referencia breve á mesma para explicar as consecuencias da Revolución.

6. A Primeira República: proxecto de constitución federal e cantonalismo

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá referenciar xenericamente o paso da monarquía de Amadeu de Saboia (chea de dificultades) a un réxime republicano inestable e moi cuestionado. Como consecuencia do anterior, explicará a falta dun modelo consensuado de república; o xurdimento do movemento cantonal, a división entre os republicanos federais así como o proxecto de constitución federal.

7. A Restauración

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado explicará as bases do sistema da Restauración ou sistema canovista (a súa xénese conservadora, monarquía constitucional doutrinaria, o “turnismo” ou quenda pacífica de partidos) e a Constitución de 1876 nos seus trazos fundamentais (soberanía compartida Coroa/Cortes, papel esencial da monarquía no nomeamento dos gobernos...). Tamén deberá facer referencia á consolidación do sistema canovista a través da configuración da “quenda pacífica” e ao funcionamento dun modelo político marcadamente oligárquico e fraudulento.

8. A cuestión nacional no último terzo do século XIX

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá demostrar que coñece os factores que levaron á eclosión dos

nacionalismos periféricos (o seu nacemento como unha reacción fronte ás pretensións centralistas do Estado liberal), o seu ideario, así como o seu desenvolvemento posterior (carácter minoritario nos comezos ata a súa conversión en movementos de masas, cunha importante influencia política, capaces de enfrontarse aos partidos da quenda). Deberá tamén facer mención dos seus líderes principais.

9. A reforma agraria liberal: as desamortizacións

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá demostrar que entende o concepto de desamortización e, daquela, referirá as razóns explicativas que a facían necesaria. Ademais, terá que vincular o proceso de desamortización desenvolvido en España no s. XIX coas tendencias liberais que o favorecen e paralizan. Tamén será preciso que afonde nas etapas fundamentais do devandito proceso, indicando os seus obxectivos así como os beneficiados e os prexudicados por ese feito. Finalmente, cumprirá que realice un balance global dos efectos das desamortizacións nos distintos eidos (político, socioeconómico e cultural).

10. Os principais sectores industriais e o papel do ferrocarril

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá demostrar que coñece xenericamente as dificultades do proceso de industrialización en España e que identifica os sectores pioneiros e as áreas xeográficas en que se localizan (industria téxtil, centrada en Cataluña, e siderúrxica –individualización dos tres focos clásicos–). Respecto ao papel xogado polo ferrocarril, deberá vinculalo coa Lei de Ferrocarrís como impulsora do mesmo, así como analizar as principais características da rede ferroviaria española e as súas consecuencias. Neste punto será interesante valorar a súa relevancia como estimulador ou non da industrialización española.

11. O movemento obreiro no Sexenio democrático e na Restauración

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado terá que contextualizar a expansión do movemento obreiro no período político do Sexenio Democrático, relacionándoo co recoñecemento de dereitos na constitución de 1869 e coa influencia da AIT. Tamén deberá ofrecer unha explicación básica dos principios esenciais defendidos polas ideoloxías obreiras anarquista e marxista/socialista (obxectivos e medios empregados para a súa consecución). Así mesmo, cumpriría que se referise á evolución do movemento obreiro no último terzo do século XIX, sinaladamente da Restauración, como momento de consolidación das organizacións de traballadores e do recoñecemento dos sindicatos, sen esquecer os episodios represivos.

12. A evolución da sociedade no século XIX (con especial atención á situación da muller).

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado terá que explicar como as transformacións da economía conduciron ao xurdimento dunha nova estrutura social onde a burguesía e o proletariado se converten nas dúas clases fundamentais fronte aos grupos sociais tradicionais. Ademais, deberá referise ás condicións de vida das clases traballadoras (nas cidades, sometidas as longas xornadas de traballo e baixos salarios) e no campo (malvivindo dos seus escasos recursos ou sometidos á vontade dos grandes propietarios). Con respecto á situación das mulleres, sería preciso que incidise na loita polos seus dereitos: discriminación laboral, salarial e política (movemento sufraxista).

13. A crise da Restauración

 

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá explicar dende o Desastre do 98 ata a ditadura de Primo de Rivera. Afondará nos principais aspectos que inflúen na desarticulación do sistema canovista, na crise de 1917 na súa tripla dimensión: militar (formación das Xuntas de Defensa), social (folga xeral) e política (formación da Asemblea de Parlamentarios) para, a partir da mesma, referirse á descomposición do goberno parlamentario e ao problema de Marrocos (“desastre de Annual”).

 

14. A ditadura de Primo de Rivera (golpe de Estado e etapas: delimitación temporal e cacterísticas principais)

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado terá que analizar as causas explicativas do Golpe de Estado así como os apoios cos que contou. Afondará igualmente, nas características das dúas etapas en que se dividiu a Ditadura (Directorio Militar e Civil) mencionando a crecente oposición á mesma que se foi xestando e que provocou o seu final. No apartado final da composición, o alumnado pode facer tamén unha  breve referencia aos gobernos de Berenguer e Aznar.

 

15. O establecemento da II República (forzas políticas e constitución de 1931) 

 

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá explicar o proceso político que levou á implantación da II República e referirse ao contexto socioeconómico no que esta se establece; afondará nas distintas forzas políticas que se configuran neste período tanto a favor como en contra da fórmula republicana, analizando os seus principais trazos ideolóxicos e apoios, e comentará as principais características da Constitución de 1931.

 

16. As grandes reformas da República

 

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado comentará as causas, evolución e consecuencias das principais reformas emprendidas pola República (relixiosa, militar, agraria, territorial, educativa...), explicando con máis detalle aquelas que se mencionen especificamente nos documentos e indicando cales foron xa iniciadas no Goberno Provisional ou no Bienio Reformista, a parálise de todas elas durante Bienio de Dereitas e a súa recuperación no goberno da Fronte popular, non sendo necesario afondar nestes períodos.

 

17. A guerra civil: sublevación, bandos en conflito e a súa dimensión internacional

 

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado terá que referirse ao contexto no que se produciu a conspiración militar para pasar deseguido a abordar a organización da sublevación, que rematou coa división de España en dúas zonas (unha fiel á República e outra dominada polos sublevados), explicando como foi percibido o conflito polos dous bandos e as repercusións da guerra española no escenario político previo á II Guerra Mundial e apoios recibidos.

 

18. O franquismo: características e institucionalización

 

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado analizará  as características esenciais do réxime franquista así como o seu proceso de institucionalización a través das denominadas Leis fundamentais, ademais de explicar o concepto de “Democracia Orgánica”, relacionando  a evolución ideolóxica e institucional experimentada polo Réxime ao longo do tempo tanto co contexto político internacional como coas transformacións sufridas pola propia sociedade española.

 

19. O franquismo: as formas de oposición ao Réxime

 

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá demostrar que coñece e caracteriza as diferentes formas de expresión adoptadas pola oposición ao franquismo ao longo da súa existencia: desde a primeira actividade guerrilleira na inmediata posguerra ata o xurdimento de diversos movementos de oposición dentro dos piares do réxime (o exército, a Igrexa e o partido único) na etapa final do mesmo, pasando pola protesta estudantil e obreira, a organización de partidos políticos clandestinos, a actividade terrorista e a oposición desde o exterior. 

 

20. O franquismo. Política económica

 

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá caracterizar a política económica do franquismo nas súas distintas etapas: os principais trazos da política autárquica propia da primeira fase (período de illamento internacional e bloqueo económico); a política de liberalización económica desenvolvida polo goberno dos tecnócratas; as causas  e  consecuencias do chamado Desarrollismo e os efectos da crise económica internacional no tardofranquismo.

 

 

21. A Transición e a consolidación da democracia

 

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá demostrar que coñece o contexto no que se levou a cabo a transición, así como as diferentes medidas postas en marcha polos primeiros gobernos, facendo fincapé nos principios fundamentais da constitución de 1978. Deberá afondar tamén nas dificultades básicas polas que pasou UCD e o intento de golpe do 23-F para rematar facendo referencia á política levada a cabo polos gobernos socialistas ata 1996.

 

22. A situación da muller no século XX

 

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá comentar os principais dereitos sociais e políticos acadados polas mulleres na II República (en particular o dereito ao voto), o papel xogado por estas durante a Guerra Civil e retroceso experimentado durante a ditadura franquista, na que se estableceu un ríxido modelo de feminidade (perda de capacidade legal, control social …). Deberá referir tamén os efectos da igualdade entre homes e mulleres consagrada na constitución de 1978 e desenvolvida na lexislación posterior, así como o lento avance na igualdade de xénero.

 

23. España en Europa e no mundo

 

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá analizar o proceso de integración de España na CEE así como a súa integración e participación na política internacional, facendo fincapé en determinadas cuestións especialmente salientables, a saber: a adhesión á OTAN, a reapertura de Xibraltar, a política iberoamericana ou a participación na guerra de Iraq. Cumpriría rematar coa mención daquelas misións humanitarias ou de paz nas que o Estado español ten participado nos últimos tempos.

 

24. Evolución e cambios na España actual

 

Sempre tendo en conta a información subministrada polos documentos, o alumnado deberá demostrar que coñece a dinámica na que se atopa a España actual no referido ás seguintes cuestións clave: as transformacións asociadas aos retos e consecuencias da globalización (cambios no sistema produtivo e modificación dos patróns socioculturais); as novas políticas e estratexias gobernamentais para a consecución do desenvolvemento sostible; as limitacións e retos do Estado de Benestar (sistema de pensións, desequilibrio xeracional, fluxos migratorios…); a aparición de novos movementos de cooperación internacional e voluntariado; e os movementos de reivindicación social e cidadá (movementos antiglobalización, 15M, Marea Verde…).